Bijeenkomst over ontzorgen keldereigenaren en kostenregeling
Gemeente Utrecht werkt de komende 30 jaar aan het herstel en behoud van de werf-, kluis- en straatkelders. Het herstel en behoud van het wervengebied is alleen mogelijk als gemeente en keldereigenaren met elkaar samenwerken. Onder leiding van de onafhankelijke procesbegeleider is de afgelopen periode het gesprek gevoerd met keldereigenaren en gemeente. Op 27 maart 2024 heeft de informatiemarkt plaatsgevonden als start van het gesprek over de definitieve kostenregeling. Vervolgens heeft vereniging DUW met keldereigenaren gesproken over wat zij belangrijk vinden bij kelderherstel en heeft de gemeente een aantal (groeps)gesprekken gevoerd met keldereigenaren. Daarnaast is de Parta app ingezet om informatie te delen, vragen te stellen en kennis uit te wisselen.
De oogst van alle gesprekken met de keldereigenaren wordt bijeengebracht in een advies aan het college en de gemeenteraad. Mede door de reacties van keldereigenaren en de vereniging DUW gaat het advies niet alleen over de kostenregeling, maar ook over het aspect van ontzorgen van keldereigenaren. Dit geeft aanleiding voor de gemeente en DUW de opties voor ontzorgen nader te onderzoeken is samenspraak met keldereigenaren. Hiervoor wordt de komende periode benut. In september 2024 neemt het college een besluit over het voorstel dat ze aan de gemeenteraad gaat voorleggen. Vervolgens neemt de gemeenteraad hier in november 2024 een besluit over.
Doel bijeenkomst
Het doel van de bijeenkomst op 30 mei was het ophalen van de meningen en ideeën van keldereigenaren over wat zij belangrijk vinden bij kelderherstel, hoe zij ontzorgd willen worden, wat zij belangrijk vinden in de kostenregeling en met welke variant van kostenverdeling dat het beste kan. Daarnaast werd er (opnieuw) informatie gedeeld over kelderherstel, de onderzoeken naar schadeoorzaken, de verschillende varianten en het (besluitvormings)proces.
Inloopbijeenkomst
De bijeenkomst had de vorm van een informatiemarkt met vrije inloop, waarbij aanwezigen bij statafels het gesprek aan konden gaan met medewerkers van de gemeente Utrecht en de onderzoeksbureaus Antea Group, Witteveen + Bos, RHDHV en de TU Delft. De vereniging DUW was aanwezig voor vragen over de inzet en rol van de vereniging. Daarnaast was er informatie over het participatieproces en de inzet van de Parta app. Keldereigenaren konden door middel van ‘geeltjes’ en reactieformulieren hun aandachtspunten, opmerkingen en vragen achterlaten. Het proces werd begeleid door de onafhankelijke procesbegeleider. Er waren ca. 50 keldereigenaren aanwezig.
Informatiepanelen
Over verschillende onderwerpen die werden besproken was de kern van de informatie opgenomen op grote panelen. Onder meer over het ontzorgen van keldereigenaren en de aspecten die belangrijk worden gevonden bij de kostenregeling. De afbeelding van de panelen is als bijlage aan dit verslag toegevoegd.
Algemene reacties
Over het algemeen waren de aanwezigen positief over de opzet en inhoud van de bijeenkomst. De informatie werd op een prettige manier weergegeven en eigenaren hebben het gevoel dat er naar hen geluisterd is. De bijeenkomst heeft een nuttige opbrengst opgeleverd voor zowel de gemeente als de aanwezige keldereigenaren. Er waren wat vragen over de opzet van de bijeenkomst in deze vorm. Een aantal aanwezigen had een plenair programma verwacht. Uitgelegd is dat er bewust voor een inloopbijeenkomst is gekozen, omdat dit meer gelegenheid biedt voor verdiepende gesprekken met de deskundigen.
Net als bij de vorige bijeenkomsten, ging het gesprek vaak over de persoonlijke situaties van keldereigenaren en kwamen er vragen over wat zij nodig hebben om te starten met kelderherstel. Veel eigenaren vragen zich af hoe zij het herstel van hun kelder moeten aanpakken. Los van het kostenplaatje. Ook werden er vragen gesteld over waar zij schade moeten melden en waarvoor zij contact kunnen opnemen met de gemeente. Daarnaast vragen mensen zich af of zij nog op tijd zijn om mee te doen met de tijdelijke subsidieregeling. Verder werd de oproep gedaan om de onderzoeksresultaten te publiceren.
Belangrijke aspecten bij de afweging van de varianten voor een kostenregeling
Op een informatiepaneel was samengevat wat keldereigenaren belangrijk vinden aan de kostenregeling. Keldereigenaren konden hun aandachtspunten toevoegen. Veel van de punten die in de voorgaande gesprekken benoemd zijn, kwamen ook op deze avond naar voren. De drie verschillende varianten (bewijsvermoeden, expertoordeel en subsidie) werden opnieuw toegelicht.
Er is gesproken over de aspecten die voor keldereigenaren belangrijk zijn en met welke variant van kostenverdeling dat het beste kan.
Ontzorgen
Op het informatiepaneel was aangegeven wat de zorg van keldereigenaren is bij het opdrachtgeverschap van kelderherstel, wat de gemeente al doet aan ontzorgen en ondersteunen en wat er meer nodig is. Keldereigenaren geven wederom aan dat zij ontzorgd willen worden als zij opdrachtgever zijn voor kelderherstel. Er komt veel bij kijken en bij eigenaren ontbreekt vaak de kennis en capaciteit om het herstel van hun kelder gedegen te kunnen aanpakken. Dit levert veel stress op bij eigenaren. Sommige keldereigenaren hebben een probleem dat moet worden opgelost, maar weten niet hoe.
Iemand stelde voor om alle kelders in een VvE onder te brengen, en vandaaruit het onderhoud te regelen. Ook gaf iemand de suggestie om alle keldereigenaren te onteigenen en alles door de gemeente te laten regelen. Anderen houden graag zelf zoveel mogelijk de regie, maar willen wel hulp van de gemeente in de bemiddeling met nutspartijen, en indien nodig, bij het contact met buurkeldereigenaren.
Hieruit blijkt een spanningsveld tussen het ‘ontzorgen’ en het ‘behouden van eigen regie’. Hoewel ontzorgen een belangrijk aspect is, zijn er ook mensen die graag de regie willen behouden. De regie komt in het geding, naarmate de gemeente meer ontzorgt.
Veroorzaker schade betaalt
Meerdere keldereigenaren geven aan het belangrijk te vinden dat degene die de schade heeft veroorzaakt, de kosten daarvoor draagt. Het ingewikkelde hierbij is dat uit het schade onderzoek blijkt dat de oorzaak en veroorzaker niet of nauwelijks vast te stellen zijn. Keldereigenaren geven aan dat ze die complexiteit begrijpen en niet willen uitkomen in conflicten en een juridische strijd. De subsidieregeling lijkt dan een alternatief dat meer gericht is op samen werken aan kelderherstel.
Financiële zekerheid vooraf
Er is behoefte aan inzicht voorafgaand aan het herstel in wat de eigen bijdrage gaat zijn in herstelkosten. Meerdere eigenaren gaven aan te willen weten wat er gebeurt als de begroting van het herstelplan overstegen wordt. Bij kelderherstel is de kans groot dat er meer schade is dan gedacht en kosten hoger uitvallen dan begroot. Bij de subsidieregeling is het vooraf duidelijk hoe herstelkosten en meerwerk worden verdeeld met de verdeelsleutel. Bij bewijsvermoeden en expertoordeel zijn meerkosten voor rekening van de keldereigenaar, als schadevergoeding vooraf wordt vastgesteld. Als schadevergoeding achteraf wordt vastgesteld, wordt de kostenverdeling achteraf aangepast indien blijkt dat schadeoorzaken anders zijn.
Een eenvoudige kostenregeling
De regeling moet eenvoudig toe te passen zijn. Het bepalen van de oorzaken en veroorzaker is ingewikkeld en kan leiden tot onenigheid en juridische procedures. Dit maakt de kostenregelingen ‘bewijsvermoeden’ en ‘expert oordeel’ complexer dan de ‘subsidieregeling’.
Herstel van schade en behoud van erfgoed
Veel keldereigenaren delen de mening dat de kostenregeling ertoe moet leiden dat het geld dat de keldereigenaar ontvangt daadwerkelijk wordt besteed aan het herstel van kelders en behoud van erfgoed.
Zo laag mogelijke proces- en uitvoeringskosten
Het beschikbare geld moet zo veel mogelijk worden besteed aan het herstel van kelders. En zo min mogelijk aan de kosten van voorbereiding om te komen tot een kostenverdeling, onderzoeken of juridische procedures. Door het uitvoeren van meer onderzoeken en kans op juridische procedures bij de varianten ‘bewijsvermoeden’ en ‘expertoordeel’, is de kans groter op hogere procedurele- en uitvoeringskosten.
Gelijktijdig andere maatschappelijke opgaven uitvoeren
Belangrijk wordt gevonden om alle maatregelen gelijktijdig uit te voeren. Op deze manier kunnen de kosten, overlast en de kans op schade worden beperkt. Dat kan door het combineren van het herstel van kelders en muren met het herstel van kabels en leidingen en de gemeentelijke ambities op gebied van o.a. energietransitie, klimaat, ecologie, parkeren, etc.
Conclusie varianten kostenregeling
Over het algemeen gaven keldereigenaren aan dat de huidige subsidieregeling geen slechte regeling is. Hoewel in sommige gevallen bewijsvermoeden of expertoordeel eerlijker lijkt (want de veroorzaker betaalt), erkennen eigenaren de complexiteit hiervan. Ook komen daar veel extra kosten bij kijken voor onderzoek en juridische procedures. Terwijl het geld moet gaan naar het herstellen van de kelders. De suggestie werd gegeven nog een vierde variant toe te voegen, namelijk om keldereigenaren op het moment zelf te laten kiezen tussen optie bewijsvermoeden, expertoordeel of subsidieregeling.
Oorzaken schade
Het gesprek ging tevens over de oorzaken van schade. Er kwamen vragen over de effecten van de dynamische belasting (bijvoorbeeld door het remmen van vrachtwagens boven de kelder). Sommige keldereigenaren zien dit als een hoofdoorzaak van schade. Gereageerd is dat dit mogelijk is, maar dat dit niet leidt tot een ander schadebeeld. Verwezen is naar een onderzoek in 2021 naar de belasting van kelders. Daarnaast werd de vraag gesteld wat je kunt doen om schade aan je kelder te voorkomen. Schade aan de kelder kan komen door bijvoorbeeld autonome veroudering en nalatig onderhoud, of een verkeerde verbouwing.
Uitgewerkte casus
De kostenverdeling is uitgewerkt bij een voorbeeldcasus. De casus laat de percentages van de kostenverdeling zien bij de verschillende varianten. Opgemerkt werd dat de casus een relatief duur kelderherstel betreft en de percentages anders verdeeld zijn bij goedkoper herstelwerk.
Onderzoek waterwerende laag
Medewerkers van de TU Delft waren aanwezig om hun onderzoek toe te lichten naar de levensduur van de waterwerende laag die in de periode 1992 tot 2002 op de kelders is aangebracht. Veel keldereigenaren waren door de uitkomsten van het onderzoek gerustgesteld, omdat daaruit blijkt dat de laag waarschijnlijk 50 tot 60 jaar mee kan gaan. Dat is bijna 2 keer zolang als werd aangenomen. Dit betekent voor keldereigenaren dat zij nog niet met hun kelder aan de slag hoeven, mits zij geen lekkage hebben. Meer informatie over het onderzoek is te vinden op: Afwatering en waterdichte laag.